In de Week #105

Over wat ik schrijf, zeg, zie, lees, luister, denk en tegenkom

Zaterdagmiddag bezocht ik de opening van de tentoonstelling Utah Beach in Galerie Weisbard te Rotterdam. Het was een lichtpuntje in een verder donkere week. Of nou ja, lichtpuntje… De werken van Michiel Romeyn, hierboven op de foto tussen de Amsterdamse kunsthandelaar Willem Baars en rechts galeriehouder Hugo Borst, zijn nogal macaber. Borst waarschuwde het toegestroomde publiek dat er overal vragen over gesteld mochten worden, behalve over Jiskefet. Want Romeyn mag dan wereldberoemd zijn dankzij die tv-serie, hij is van oorsprong kunstenaar en daar gaat het om in Weisbard.

Rechts op de achtergrond zie je een deel van het werk waar de titel aan is ontleend: Utah Beach. Romeyn reisde er heen omdat hij gefascineerd is door plekken waar de dood heeft toegeslagen. En dat is op Utah Beach, een van de invasiestranden aan de kust van Normandië, zeker het geval. In de galerie ligt ook een perspexbuis gevuld met zand van het strand. “Daar zit dna-materiaal van gesneuvelde soldaten tussen,” verzekerde Romeyn. Ik nam de woorden in me op en bedacht vrijwel direct dat ik er verder niet over na wilde denken.

Achter hem zie je foto’s die hij maakte van de muur in Fort Zeelandia te Paramaribo, waar Desi Bouterse de leden van de oppositie liet executeren. De kogelgaten zijn zichtbaar, zorgvuldig door forensisch experts uitgesneden, in Nederland door TNO onderzocht en vervolgens weer teruggeplaatst. “Daar zit dus ook dna in,” zei Romeyn. Ik vroeg me af of hij dat altijd vertelt of dat dna onbewust het woord van de week is vanwege de racistische scheldpartijen van Wilders in het parlement. Ik hoorde de term deze week vaker gebruikt worden in verschillende contexten. Woorden hebben de neiging zich te verspreiden als virussen.

Elders in de galerie zie je een video-opname van de route die Volkert van der G. volgde naar het Mediapark. Op de autoradio is onderwijl het laatste interview van Pim Fortuyn te horen. Volgens Romeyn luisterde de moordenaar naar de radio terwijl hij op zijn doelwit af reed. Hij vertelde hoe Fortuyn tijdens dat gesprek trachtte interviewer Ruud de Wild te versieren en herhaalde zijn uitspraken met een redelijk goede stemimitatie. “Fortuyn sprak altijd voor in zijn mond. Een truc waar Willem Oltmans ooit mee begonnen is. Er zijn er inmiddels veel meer die dat doen. Zo gemaakt bekakt praten. Ongelofelijk.” Er werd gelachen.

Aan de muur hangt een heel grote foto van wat stoeptegels met een gele krijttekening. “Dat is de plek waar Cor van Hout is doodgeschoten. Ja, mensen schrikken wel als ze dat horen want ze vinden het eerst gewoon een mooi beeld.” Het publiek reageerde licht geamuseerd, zo ook op de verhalen over de andere beelden van moordplekken of stille getuigen. Het is allemaal zo heftig dat het vanzelf amusant wordt, alleen al als een soort verdedigingsmiddel, denk ik.

Ik moest denken aan de voorbije week die beheerst werd door heftige politiek en golven van haat. Steeds vraag je je toch af of we nu niet het begin meemaken van iets veel ergers dat nog gaat komen. Stel dat het werkelijk zo is, dat er inderdaad gevreesde gruwelen gaan volgen, dan is er de kans dat over 50 of 70 jaar, ergens in een galerie een tentoonstelling over deze periode wordt geopend en de aanwezigen met een glas wijn in de hand wat macabere grappen aanhoren over hoe het destijds in 2024 allemaal begon.

Op de een of andere manier voelde dat ook geruststellend.

Michiel Romeyn - Utah Beach is tot 11 januari te zien in Galerie Weisbard, gevestigd in de ook verder oogstrelende wijk Little C aan de Karl Weisbardstraat 175.

Wanhoop

Woensdag luisterde ik op het Mediapark naar het debat in de Tweede Kamer over de de gewelddadigheden in Amsterdam. Of nou ja debat, het eerste deel dat overheerst werd door Wilders en Van der Plas bestond meer uit tirades.

Op de radio gaf ik, met een hoofd vol watten als gevolg de nasleep van een zware verkoudheid, commentaar op de taferelen. Twee dagen later volgde de crisis en even leek het of het kabinet echt zou gaan vallen. Zelfs ik dacht dat, ook al huldig ik ter bestrijding van gemakzucht de opvatting dat de ultrarechtse coalitie wel 15 jaar aan de macht kan blijven. We denken te gemakkelijk dat het allemaal vanzelf voorbij gaat, dat kiezers heus wel tot inzicht komen. De wereld wordt immers altijd beter, zo is ons ingepeperd.

Over die manier van denken, de situatie waar we in zijn beland en hoe we er uit kunnen komen, schreef ik vandaag een stuk, gevoed door drie boeken die ik de afgelopen tijd las en waar ik in In de Week al eens los van elkaar aandacht aan heb besteed. Leg ze naast elkaar en er ontstaat een ander beeld. De wanhoop die we voelen, is misschien wel wat we nodig hebben om hier uit te komen.

Saillant is dat het verhaal amper gelezen wordt, net overigens als andere stukken die ik schrijf over boeken. Dat zal vast aan mijzelf liggen maar voor mij bevestigt het ook dat de beschreven ideeënarmoede in progressieve kringen, of liever gezegd het gebrek aan interesse in idealen, echt bestaat. We gruwelen liever.

Lees: Weg met het geloof in vooruitgang, leve de wanhoop

Troost

Woensdagavond, na het afschuwelijke debat, vond ik troost bij Joe Bel in Lantaren/Venster. De Franse zangeres die voornamelijk Engelstalig zingt, vertolkte ook een nummer in het Ladino, een Europese taal waar je net als ik misschien nog nooit van gehoord hebt. Het was de taal die haar grootvader sprak en het lied zelf stamt vermoedelijk uit de Middeleeuwen. Eenmaal thuis ging ik er wat naar googelen en het debat kwam ineens weer in een ander perspectief te staan. Of nee, hetzelfde perspectief maar dan nog erger.

Lees: Troost na haat

Hoop

En dan nu wat optimisme, graag. Via de bekende streamingdiensten kun je Radical huren, een film die in tegenstelling tot wat de titel doet vermoeden over een schoolklas gaat. Het verhaal, dat speelt in Mexico en gebaseerd is op bestaande mensen en echte gebeurtenissen, gaat over een hopeloze situatie.

Een onderwijzer komt terecht in een klas waar de positie van iedereen uitzichtloos is. De kinderen zijn straatarm, de school heeft geen leermiddelen en buiten het schoolplein heerst het dodelijk geweld van de drugsbendes. Hij besluit het anders aan te pakken, schuift alle onderwijsmethodes aan de kant en begint een experiment, met onvoorstelbare gevolgen.

Lees: Zachtheid leren in plaats van hardleers zijn

Sociale media

Dank

Tot zover deze editie van In de Week, de persoonlijke nieuwsbrief van Francisco van Jole. Dank voor het lezen en je aandacht. Likes zijn zeer welkom, commentaar en opmerkingen ook, in een openbaar comment of privé via een reply. Ik lees alles en probeer ook alles te beantwoorden, al duurt dat soms even.

Vind je In de Week een aanrader? Stuur hem dan gerust door. Krijg je deze nieuwsbrief doorgestuurd? Abonneer je dan, helemaal gratis en ontvang In de Week iedere zondagavond.

.