In de Week #99

Over wat ik schrijf, zeg, zie, lees, luister, denk en tegenkom

Dit is hartje Rotterdam Centrum waar een surfplek is gebouwd. Als de zon schijnt, zoals hier afgelopen zaterdag, verzamelen zich de toeschouwers en heeft eigenlijk iedereen pret. Zelfs de deelnemers die er ten overstaan van het publiek achter komen dat surfen best lastig is.

Ik moest toen ik stond te kijken en genieten ineens denken aan een verhaal dat we meer dan tien jaar geleden op Joop plaatsten over Surfing 4 Peace, een groep Israëlische en internationale surfers die Palestijnse surfers in Gaza hielpen omdat die amper aan spullen konden komen door de Israëlische blokkade van het gebied. Er is over de surfers van Gaza een documentaire gemaakt die in 2016 in première ging op het IDFA en laat zien hoe onrechtvaardig de situatie daar was. (online te zien)

Gaza is nu de hel. Ik checkte vandaag de social media van Surfing 4 Peace. Het was er opvallend stil. Als er oorlog wordt gevoerd en de strijdende partijen nog denken dat ze kunnen winnen, wil niemand luisteren naar pleidooien voor vrede. Vrede krijgt meestal pas een kans als iedereen de oorlog zat is of doorkrijgt dat die niet te winnen valt. Dat is natuurlijk een cliché-gedachte. Maar welke gedachte is dat niet in deze situatie?

Oorlog is het eindstation van polarisatie. Op Instagram zag ik de Franse debatspecialist Corentin Eveno iets uit leggen dat ik me niet eerder had gerealiseerd. Een politiek debat, zei hij, is eigenlijk een methode om samen tot een betere oplossing te komen. Maar het is voor het politieke mediaspektakel veranderd in een gevecht waarbij een van de twee moet winnen. Als dat niet gebeurt, is het een slecht of, nog erger, een saai debat. Ongeacht wat er werd gezegd of wat je er toehoorder van kon opsteken. Samenwerken is slap in die opvatting, een vorm van verlies.

Ik denk niet dat surfers heel veel van debatteren houden maar ze wilden daar in Gaza wel samen iets bereiken. Was er maar naar hen geluisterd.

Het leven als de hel

Bovenstaande foto maakte ik van mijn tv-scherm toen ik Deux Jours à Tuer bekeek, een film uit 2008 die nu op Netflix te zien is. De film verraste me op tal van manieren. De dialogen zijn vuurwerk, het acteerwerk is geweldig en het verhaal bracht me even volledig van slag.

De oprichter van een succesvol reclamebureau heeft van de ene op de andere dag geen zin meer in zijn bestaan en hij verklaart alles en iedereen de oorlog. Dat leidt tot pijnlijke maar ook komische taferelen, die grappig zijn omdat het allemaal zo erg is. Op de foto verwijt hij zijn echtgenote dat ze niet genoeg uit het leven wil halen. Dat de luxe en het gemak haar in slaap doet sukkelen.

De vraag is natuurlijk: wat is er in hem gevaren? Wat veroorzaakt dit gedrag? Daarover ga ik niks zeggen.

Lees: Vergeet niet te leven

De hel, dat zijn de anderen

In mijn niet aflatende pogingen de Franse taal machtig te worden ging ik naar een uitvoering van Huis Clos, het toneelstuk van Jean-Paul Sartre waaruit het citaat afkomstig is dat iedereen kent: de hel, dat zijn de anderen. De uitvoering was in het Frans, dus je begrijpt, ik vergeet nooit meer wat l’enfer betekent.

Huis Clos speelt zich af in de hel. Alleen weten de spelers dat niet. Ze wachten in een kamer waar ze niet uit kunnen ontsnappen en gaan er vanuit dat ze straks ergens anders terecht zullen komen. Ze weten namelijk wel dat ze dood zijn. Al wordt dat soms vergeten. Zo tracht een van hen op een gegeven moment een ander te vermoorden. Tja, dat gaat natuurlijk niet meer. Ik las dat Sartre het stuk komisch bedoeld had maar daar was het publiek zo te merken niet van op de hoogte.

Hoewel ik misschien slechts 30 procent van wat er gezegd werd kon volgen, bezorgde de voorstelling me wel een dieper inzicht. Namelijk dat ik de uitspraak ‘de hel, dat zijn de anderen’ altijd verkeerd heb begrepen.

Lees: De hel, dat ben ik

Vrijheid en niets te verliezen

Over verkeerd begrepen zinnen gesproken. Op bovenstaande foto ben ik 18 jaar en dienstplichtig militair. In die tijd kocht ik een verzamel-lp van Kris Kristofferson, de Amerikaanse zanger-acteur die afgelopen weekend overleed. Met daarop zijn grootste hit Me & Bobby McGee. Iedereen kent daaruit het zinnetje ‘freedom is just another word for nothing left to lose’. Ik vatte dat op als dat je je niet moet hechten als je vrij wilt zijn en huldigde dat jarenlang als motto.

Naar aanleiding van het overlijden van de zanger schreef ik er een stuk over. Uit de reacties blijkt dat sommige lezers het zinnetje heel anders opvatten. Iemand schreef het zo te zien: “werkelijke freedom als uiteindelijk de ultieme eenzaamheid”. Ik dacht er nog verder over na en concludeerde dat het allebei waar is. Dat werd ook in een andere reactie geconstateerd: “streef geen vrijheid door je nergens aan te verbinden na, want dat betekent gruwelijke eenzaamheid, maar streef tegelijkertijd ook niet naar teveel bezit want dat maakt je ongelukkig. Vind daarin een balans.” Soms is alles waar.

Tegelijkertijd kwam ik er achter dat het lied een heel andere oorsprong had dan ik kon vermoeden. En wie Bobby McGee was.

Lees: Hoe Kris Kristofferson me met Bobby McGee op het verkeerde been zette

Als de ander naar de hemel gaat

Omdat het Belgische weekblad Knack het in 2001 verschenen De Buitenkant van Meneer Jules afgelopen week uitriep tot een van de 50 beste Nederlandstalige boeken van deze eeuw, las ik het. Ok, ik geef toe, ook omdat het slechts 79 pagina’s telt en ik inmiddels 13 titels achterliep met mijn challenge om dit jaar 50 boeken te lezen.

Ik snap wel waarom Knack er zo opgetogen over is. Het is een heel simpele vertelling die toch diepe sporen achterlaat. Een oude vrouw staat ‘s ochtends op, loopt naar de keuken om samen met haar levenslange echtgenoot te ontbijten. Hij zit zoals altijd in zijn stoel maar blijkt zojuist overleden. Wat gaat ze doen? Nou, in ieder geval de lezer meeslepen op een emotionele tocht door haar gedachten.

De Buitenkant van Meneer Jules, geschreven door Diane Broeckhoven, is ook beschikbaar in Kobo Plus.

Lees: Houd de dood op afstand

Social Media

Dank

Tot zo ver deze In de Week, de persoonlijke nieuwsbrief van Francisco van Jole. Dank voor het lezen en je aandacht. En voor alle reacties en likes. Commentaar en opmerkingen zijn zeer welkom, ook via een reply. 

Vind je In de Week een aanrader? Stuur hem dan gerust door. Krijg je deze nieuwsbrief doorgestuurd? Abonneer je dan, helemaal gratis en ontvang In de Week iedere zondagavond.

Nog geen abonnee? Vul snel je email-adres in: